Pieszy zbliżający się i zatrzymujący się przed przejściem nie ma pierwszeństwa - wyrok WSA III SA/Łd 75/23 w Łodzi

Prezentujemy wybrane fragmenty wyroku dotyczącego niezaliczenia części praktycznej egzaminu, zaś jego całość znajduje się poniżej. Egzaminator nie miał racji.

„W rozpoznawanej sprawie organy administracji obu instancji przyjęły, że egzamin został przeprowadzony w sposób niezgodny z przepisami ustawy o kierujących pojazdami, gdyż nie zaistniały wskazane przez egzaminatora przesłanki, o których mowa w art. 52 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami.”

„W ocenie sądu istotne fakty w niniejszej sprawie zostały prawidłowo ustalone i rozważone w sposób niezbędny dla jej rozstrzygnięcia. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy z nagrania przebiegu egzaminu na prawo jazdy wynika, że powodem przerwania egzaminu i ogłoszenia wyniku negatywnego było według skarżącego zachowanie osoby zdającej polegające na nieustąpieniu pierwszeństwa pieszemu, który poruszał się najpierw wzdłuż jezdni po chodniku obok słupków betonowych oddzielających jezdnię od chodnika, a następnie tuż przed wjazdem przez skarżącą na przejście dla pieszych skręcił w stronę przejścia i zatrzymał się. Jak wynika z nagrania z przebiegu egzaminu, skarżąca zbliżając się do przejścia dla pieszych zmniejszyła prędkość. Było to przejście na progu zwalniającym, tzn. przejście wyniesione. Już sama konstrukcja tego rodzaju przejścia wymusza na kierujących pojazdami znaczne zmniejszenie prędkości.”

„Zdaniem sądu w sprawie istotny jest fakt, że osoba egzaminowana swoim zachowaniem nie stworzyła w tym wypadku sytuacji zagrażającej bezpośrednio życiu lub zdrowiu uczestników ruchu drogowego. Gdy już wjeżdżała na przejście dla pieszych, pieszy zatrzymał się na chodniku w takiej odległości od krawędzi jezdni i przejścia dla pieszych, że nie można uznać, że w tym momencie wchodził na przejście dla pieszych. W tym stanie faktycznym w momencie wjechania przez osobę egzaminowaną na przejście dla pieszych nie można zatem stwierdzić, że pieszy się na nim już znajdował lub na nie wchodził.„ [wyr. red.]

„Zasadnie wskazał organ drugiej instancji w zaskarżonej decyzji, że samo zachowanie skarżącego wskazuje, że w momencie zdarzenia nie ocenił on zaistniałej sytuacji jako stwarzającej zagrożenie dla życia i zdrowia uczestników ruchu drogowego, gdyż nie zareagował i pozwolił osobie egzaminowanej na wjazd na przejście i jego przejechanie. Nie skorzystał z pedału hamulca i nie zatrzymał pojazdu.”

„Wymaga podkreślenia, że art. 52 ust. 2 u.k.p. stanowi podstawę przerwania części praktycznej egzaminu na prawo jazdy jedynie wtedy, gdy egzaminowany wykonuje zadania w ruchu drogowym w stopniu tak wadliwym, że wywołuje to skorelowane w czasie zagrożenie dla życia i zdrowia uczestników tego ruchu. W orzecznictwie wskazuje się, że chodzi tu więc wyłącznie o takie sytuacje, gdy nie można kontynuować części praktycznej egzaminu w ruchu drogowym bez narażania jego uczestników na szkody na zdrowiu. To zdarzenia, których interpretacja w świetle zebranych dowodów jest ewidentna. Weryfikacja zapisu przebiegu egzaminu nie pozwala na stwierdzenie, że taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie.”

„Luz decyzyjny egzaminatora nie sprowadza się do stosowania dowolnych kryteriów oceny. Ocena negatywna wykonania zadania egzaminacyjnego musi znaleźć uzasadnienie w niebudzącym wątpliwości, co do treści zawartej w nim normy, przepisie obowiązującego prawa (por. wyrok NSA z 23 stycznia 2020 r., I OSK 1753/18).„ [wyr. red.]

„Mając na uwadze powyższe rozważania należy stwierdzić, że egzamin został przeprowadzony niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, ponieważ nie zaszły żadne przesłanki do zakwestionowania przez egzaminatora części praktycznej egzaminu wynikające z art. 52 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami, tj. zachowanie osoby egzaminowanej w tym wypadku nie zagrażało bezpośrednio zdrowiu i życiu uczestników ruchu. Posiadane przez skarżącego uprawnienia dyskrecjonalne, pozwalające na sprawdzenie umiejętności osób poddających się egzaminowi na prawo jazdy w zakresie zgodnego z przepisami, bezpiecznego, energooszczędnego, sprawnego i nieutrudniającego innym uczestnikom ruchu poruszania się, nie uprawniają do arbitralnego, niemożliwego do zakwestionowania stwierdzenia [wyr. red.], czy osoba egzaminowana posiada, czy też nie posiada wymaganych kwalifikacji, niezbędnych do kierowania pojazdem mechanicznym.”

Sentencja wyroku

Dnia 15 czerwca 2023 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział III w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Monika Krzyżaniak, Sędziowie Sędzia WSA Małgorzata Kowalska, Asesor WSA Anna Dębowska (spr.), Protokolant asystent sędziego Krystyna Adamczewska-Reguła po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 czerwca 2023 roku sprawy ze skarg J. C. oraz Prokuratora Okręgowego w Łodzi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi z dnia 20 grudnia 2022 roku nr SKO.4121.136.2022 w przedmiocie unieważnienia egzaminu państwowego na prawo jazdy kategorii B oddala skargi.

Uzasadnienie

Decyzją z 20 grudnia 2022 r., nr SKO.4121.136.2022 Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Łodzi utrzymało w mocy decyzję Marszałka Województwa Łódzkiego z 10 listopada 2022 r. nr 8/N/2022 o unieważnieniu egzaminu państwowego (część praktyczna) na kategorię B prawa jazdy, przeprowadzonego 25 lipca 2022 r. w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego w Ł. przez skarżącego egzaminatora J.C., w którym uczestniczyła A.K.

W uzasadnieniu organ drugiej instancji przedstawiając stan faktyczny i prawny sprawy podniósł, że Marszałek Województwa Łódzkiego decyzją z 10 listopada 2022 r. orzekł o unieważnieniu egzaminu państwowego (część praktyczna) na kategorię B prawa jazdy, przeprowadzonego 25 lipca 2022 r. w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego w Ł. przez egzaminatora J.C., w którym uczestniczyła A.K.

W uzasadnieniu decyzji organ pierwszej instancji wskazał, że egzamin przeprowadzony był w sposób niezgodny z przepisami ustawy, a ujawnione nieprawidłowości miały wpływ na jego wynik.

W odwołaniu od tej decyzji J.C. podniósł, że przerwanie przez niego egzaminu było jak najbardziej zasadne i wynikało z powstania bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym dla zdrowia i życia osób.

Organ drugiej instancji utrzymując w mocy decyzję organu pierwszej instancji za niesporne uznał, że 25 lipca 2022 r. w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego w Ł. A.K. uczestniczyła w części praktycznej egzaminu państwowego na prawo jazdy kat. B, podczas którego wykonywała m. in. zadanie egzaminacyjne określone w poz. 10 tabeli nr 7 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 czerwca 2019 r. w sprawie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez egzaminatorów oraz wzorów dokumentów stosowanych w tych sprawach (Dz. U. poz. 1206 ze zm.), powoływanego dalej jako „rozporządzenie z 28 czerwca 2019 r.”, to jest przejazd przez przejścia dla pieszych. Zadanie to zostało wykonane na ul. A., na której jest wyznaczone przejście dla pieszych na progu zwalniającym, tzw. przejście wyniesione. Przed przejściem, w odległości 50 metrów, zostały umieszczone znaki: A-11a – próg zwalniający oraz B-33 – ograniczenie prędkości do 30 km/h. Kierująca pojazdem egzaminacyjnym A.K. zbliżając się do przejścia dla pieszych zmniejszyła prędkość po przejechaniu obok wyżej wymienionego oznakowania pionowego (07:22:17 według czasu rejestratora obrazu i dźwięku). Kiedy pojazd egzaminacyjny znajdował się około 15 metrów od przejścia dla pieszych – na nagraniu audio-video – można zaobserwować osobę pieszą, która poruszała się po chodniku z prawej strony drogi (07:22:23 według czasu rejestratora obrazu i dźwięku). Wskazana osoba przemieszczała się równolegle do krawędzi jezdni, obok słupków betonowych oddzielających jezdnię od chodnika. W chwili, w której pojazd egzaminacyjny znajdował się bezpośrednio przed wjazdem na przejście piesza skręciła w stronę przejścia, po czym zmniejszyła swoją prędkość kroku i zatrzymała się. W ostatnim kadrze nagrania audio-video z widoku kamery z przodu, na którym widoczna jest piesza, wyraźnie dostrzec można, że w chwili wjazdu pojazdu egzaminacyjnego na przejście znajdowała się ona na chodniku, w odległości około jednego metra od krawędzi jezdni (07:22:25 według czasu rejestratora obrazu i dźwięku). [wyr. red.] Po przejechaniu przez przejście egzaminator nakazał osobie zdającej zatrzymać pojazd i przerwał egzamin na podstawie § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia z 28 czerwca 2019 r., bowiem w jego ocenie A.K. nie ustąpiła pierwszeństwa pieszemu wchodzącemu na oznakowane przejście dla pieszych.

Organ drugiej instancji podzielił stanowisko organu pierwszej instancji, że piesza poruszająca się po chodniku z prawej strony drogi (07:22:23 według czasu rejestratora obrazu i dźwięku) przemieszczała się równolegle do krawędzi jezdni, obok słupków betonowych oddzielających jezdnię od chodnika i jej zachowanie nie wskazywało na to, że piesza zamierzała przejść przez jezdnię korzystając z przejścia dla pieszych. W momencie, gdy piesza skręciła w stronę przejścia pojazd kierowany przez A.K. znajdował się już właściwie na przejściu dla pieszych, co pozwala stwierdzić, że chybiony jest kierowany pod jej adresem zarzut, że nie ustąpiła ona pierwszeństwa pieszej wchodzącej na to przejście. Zachowanie się egzaminatora potwierdza również pogląd, że w rozpoznawanym stanie faktycznym nie doszło do zagrożenia życia i zdrowia uczestników ruchu drogowego, o którym mowa w art. 52 ust 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r., poz. 1212 ze zm.), albowiem egzaminator nie podjął żadnej reakcji i pozwolił osobie egzaminowanej na wjazd na przejście. Organ drugiej instancji za logiczne uznał, że gdyby takie zagrożenie miało miejsce to egzaminator, uznając tę sytuację za niebezpieczną powinien skorzystać z pedału hamulca i zatrzymać pojazd egzaminacyjny, podczas gdy nic takiego nie miało miejsca. [wyr. red.] W ocenie organu drugiej instancji reakcja egzaminatora po opuszczeniu przez samochód egzaminacyjny przejścia dla pieszych (w sytuacji, gdy nie było już żadnych wątpliwości, że piesza zmierzała właśnie na to przejście dla pieszych) potwierdza twierdzenie, że wcześniej widoczna na nagraniu piesza nie była pieszą wchodzącą na przejście dla pieszych. Rozpatrywany stan faktyczny wypełnia obie ustanowione w art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami przesłanki, tj. że egzamin przeprowadzony został w sposób niezgodny z przepisami ustawy a ujawnione nieprawidłowości miały wpływ na wynik tego egzaminu.

W skardze na powyższą decyzję J.C. wniósł o uchylenie decyzji organów obu instancji oraz zwrot kosztów sądowych.

Zaskarżonej decyzji skarżący zarzucił:

1. naruszenie art. 6 k.p.a. z uwagi na:

– bezpodstawne wszczęcie postępowania administracyjnego przez organ pierwszej instancji (skarga egzaminowanej powinna być rozpatrzona w trybie uproszczonym – postępowanie skargowe);

– bezpodstawne przedłużanie postępowania przez organ pierwszej instancji (skarżący nie otrzymał informacji o nierozpatrzeniu sprawy w terminie oraz przyczynie braku pouczenia stron o przysługującym prawie do wniesienia zażalenia, niezgodnie z art. 36 § 1b k.p.a.);

– pozbawienie stron przez organ pierwszej instancji prawa do wypowiedzenia się przed ostatecznym wydaniem decyzji. Wraz z postanowieniem nr 49/2022 została wydana decyzja przez organ pierwszej instancji 10 listopada 2022 r. Z chwilą otrzymania wspomnianego postanowienia uważał za zasadne złożenie kolejnego wniosku o powołanie biegłego sądowego z zakresu przepisów prawa o ruchu drogowym oraz w zakresie szkolenia i egzaminowania. W chwili jej otrzymania, kolejny wniosek stał się bezcelowy. Organ pierwszej instancji bagatelizując pierwszy wniosek skarżącego nie przesłał mu kopii protokołu egzaminacyjnego wraz z adnotacją o jego przerwaniu, nie poinformował o ewentualnym zgromadzeniu w materiale dowodowym zapisu z kamer przemysłowych zakładu Gillette lub z jego parkingu;

– bezprawne unieważnienie prawidłowo przeprowadzonego egzaminu wyłącznie na podstawie uzależnienia faktu wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa od wystąpienia reakcji z jego strony na urządzenia sterowania pojazdu. Z uwagi na bliskie sąsiedztwo przejść dla pieszych nie miał możliwości przekazania osobie egzaminowanej informacji o pierwszym nieprawidłowym wykonaniu zadania egzaminacyjnego. Zachowanie osoby egzaminowanej stwarzało bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia uczestników ruchu drogowego z art. 52 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami z uwagi na dwie różne przyczyny nieustąpienie pierwszeństwa pieszej wchodzącej na oznakowane przejście dla pieszych – niezastosowanie się do § 16 ust. 1 pkt 1, załącznika nr 2 do rozporządzenia z 28 czerwca 2019 r. tab. 1 poz. 4, tzw. „jazdę na oślep”, jazdę z prędkością niezapewniającą zdającej panowania nad pojazdem w warunkach ograniczonej widoczności powstałej w wyniku oślepiania zdającej przez silne promienie słoneczne (bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia skarżącego oraz innych uczestników ruchu § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia z 28 czerwca 2019 r., niezgodne z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r., poz. 988 ze zm.) bezpośrednie zagrożenie dla jego zdrowia lub życia oraz innych uczestników ruchu (§ 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia z 28 czerwca 2019 r.) i tym samym dawały one podstawę do przerwania egzaminu państwowego z wynikiem negatywnym;

2. naruszenie art. 7 k.p.a. z uwagi na wybiórczą ocenę stanu faktycznego przez organ pierwszej instancji oraz podtrzymanie tego stanowiska przez organ drugiej instancji.

Sprawa ze skargi J.C. została zarejestrowana pod sygn. akt III SA/Łd 75/23.

Skargę na powyższą decyzję wniósł również Prokurator Okręgowy w Łodzi. Sprawa ta została zarejestrowana pod sygn. akt III SA/Łd 132/23.

Zaskarżonej decyzji Prokurator Okręgowy w Łodzi zarzucił:

1. naruszenie prawa materialnego:

– art. 26 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym, które miało wpływ na wynik sprawy, poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a to wskutek uznania, że kierująca pojazdem zbliżając się do przejścia dla pieszych zachowała szczególną ostrożność, ponieważ zmniejszyła prędkość pojazdu, zachowując się zgodnie z wymogami tego przepisu, podczas gdy z wykładni literalnej art. 26 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym wynika wprost, że na kierującym pojazdem, który zbliża się do przejścia dla pieszych, ciążą trzy obowiązki: a) zachowania szczególnej ostrożności (w rozumieniu art. 2 ust. 22 ustawy Prawo o ruchu drogowym), b) zmniejszenia prędkości i c) ustąpienia pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na przejściu albo wchodzącemu na to przejście, które to obowiązki zrealizować należy kumulatywnie, podczas gdy kierująca pojazdem zbliżając się do przejścia dla pieszych nie zrealizowała żadnego z tych obowiązków, co powinno być uznane za okoliczność dyskwalifikującą osobę egzaminowaną, uzasadniającą przerwanie egzaminu praktycznego i zakończenie go oceną negatywną;

– art. 2 ust. 22 ustawy Prawo o ruchu drogowym, które miało wpływ na wynik sprawy, polegające na jego niezastosowaniu i błędnym uznaniu, że przesłanką zachowania szczególnej ostrożności przez kierującego pojazdem, który zbliża się do przejścia dla pieszych jest zmniejszenie prędkości pojazdu, podczas gdy z definicji legalnej zawartej w art. 2 ust. 22 ustawy Prawo o ruchu drogowym wynika, że szczególna ostrożność polega na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu zachowania uczestnika ruchu do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze, w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie, którą to szczególną ostrożnością w żadnym z tych elementów nie wykazała się kierująca pojazdem podczas zbliżania się do przejścia dla pieszych i przejazdu przez to przejście, co powinno być uznane za okoliczność dyskwalifikującą osobę egzaminowaną, uzasadniającą przerwanie egzaminu praktycznego i zakończenie go oceną negatywną;

– art. 13 ust. 1 lit. a zdanie 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym, które miało wpływ na wynik sprawy, polegające na jego błędnej wykładni i uznaniu, że pieszy dochodzący do oznakowanego przejścia dla pieszych i wyrażający swoim zachowaniem zamiar wejścia na to przejście poprzez zatrzymanie się przed jezdnią i obserwację ruchu na drodze, nie jest w rozumieniu tego przepisu pieszym wchodzącym na przejście dla pieszych i z tego powodu nie przysługuje mu pierwszeństwo przed pojazdem, co doprowadziło do błędnego uznania, że kierująca pojazdem zasadnie nie ustąpiła pierwszeństwa pieszemu, podczas gdy z mocy art. 13 ust. 1 lit. a zd. 2 i art. 26 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym była ona do tego zobowiązana, co powinno być uznane za okoliczność dyskwalifikującą osobę egzaminowaną, uzasadniającą przerwanie egzaminu praktycznego i zakończenie go oceną negatywną;

– art. 52 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami, które miało wpływ na wynik sprawy, poprzez jego niezastosowanie, a to wskutek błędnego uznania, że zachowanie osoby zdającej, kierującej pojazdem i zbliżającej się do oznakowanego przejścia dla pieszych, polegające na tym, że nie obserwuje ona drogi i jej otoczenia, nie zmniejsza prędkości pojazdu i nie ustępuje pierwszeństwa pieszej wchodzącej na to przejście, nie zagraża bezpośrednio życiu i zdrowiu uczestników ruchu drogowego, a tym samym nie uprawnia do zakończenia praktycznej części egzaminu państwowego przed wykonaniem wszystkich określonych zakresem egzaminu zadań, podczas gdy obiektywnie zachowanie takie stwarza zagrożenie, o którym stanowi art. 52 ust. 2 i uprawnia do przerwania egzaminu praktycznego i zakończenia go oceną negatywną;

– art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami, które miało wpływ na wynik sprawy poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na unieważnieniu egzaminu państwowego (część praktyczna) na kategorię B prawa jazdy, pomimo braku ujawnienia nieprawidłowości dotyczących jego przeprowadzenia, które miały wpływ na wynik tego egzaminu;

2. naruszenie przepisów postępowania w postaci art. 7 k.p.a., art. 77 § 1 k.p.a. i art. 80 k.p.a., które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a polegające na dokonaniu ustaleń faktycznych dotyczących przebiegu egzaminu w zakresie wykonania zadania przejazdu przez przejście dla pieszych, w oparciu o wybiórczo wskazane i dowolnie zinterpretowane dowody, z pominięciem istotnych okoliczności wynikających z materiału dowodowego sprawy, przemawiających na niekorzyść osoby egzaminowanej, co doprowadziło do błędnego uznania, że kierująca pojazdem zbliżając się do przejścia dla pieszych zachowała szczególną ostrożność i poprawnie wykonała przejazd przez to przejście, podczas gdy prawidłowa ocena całokształtu materiału dowodowego zebranego w sprawie prowadzić powinna do wniosku przeciwnego, uzasadniającego przerwanie egzaminu praktycznego i zakończenie go oceną negatywną.

Prokurator Okręgowy w Łodzi również wniósł o uchylenie w całości zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji.

W odpowiedziach na skargi Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Łodzi wniosło o ich oddalenie podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji.

Postanowieniem z 15 marca 2023 r., wydanym w sprawie o sygn. akt III SA/Łd 132/23, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi na podstawie art. 111 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r., poz. 259 ze zm.), powoływanej dalej jako „p.p.s.a.”, połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawę o sygn. akt III SA/Łd 132/23 ze sprawą o sygn. III SA/Łd 75/23 z uwagi na to, że są to skargi na jedną decyzję.

W piśmie z 27 kwietnia 2023 r. skarżący podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r., poz. 2492) oraz art. 3 § 1 p.p.s.a. sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem stosując środki określone w ustawie.

W myśl art. 145 § 1 p.p.s.a. sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie: 1) uchyla decyzję lub postanowienie w całości lub w części, jeżeli stwierdzi: naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (lit. a), naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (lit. b), inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (lit. c); 2) stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach; 3) stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub innych przepisach. W razie nieuwzględnienia skargi w całości albo w części sąd oddala skargę odpowiednio w całości albo w części (art. 151 p.p.s.a.).

Z przepisów tych wynika, że sądy administracyjne nie orzekają merytorycznie, tj. nie wydają orzeczeń, co do istoty sprawy, lecz badają zgodność zaskarżonego aktu administracyjnego z obowiązującymi w dacie jego podjęcia przepisami prawa materialnego, określającymi prawa i obowiązki stron oraz przepisami procedury administracyjnej, normującymi zasady postępowania przed organami administracji publicznej.

Badając legalność zaskarżonej decyzji sąd nie stwierdził naruszenia przez organy administracji przepisów prawa uzasadniającego uwzględnienie skarg.

Materialnoprawną podstawę rozstrzygnięć wydanych w postępowaniu administracyjnym stanowią regulacje art. 67 oraz art. 72 ustawy o kierujących pojazdami. Przepis art. 67 powołanej ustawy wyznacza generalną regułę kompetencyjną, zgodnie z którą marszałek województwa sprawuje nadzór nad przeprowadzeniem egzaminów państwowych, o których mowa w art. 51 (a więc egzaminów na poszczególne kategorie prawa jazdy). Zakres owej kontroli jest sprecyzowany w art. 67 ust. 1 ustawy o kierujących pojazdami, gdzie w pkt 4 jako jedną z form nadzoru określono unieważnienie egzaminu. Szczegółową regulację odnoszącą się do tej akurat formy nadzoru zawiera art. 72 ust. 1 ustawy o kierujących pojazdami, zgodnie z którym marszałek województwa unieważnia egzamin w drodze decyzji administracyjnej jeżeli:

1) egzaminowi poddana została osoba, o której mowa w art. 50 ust. 2 ustawy (ten przypadek nie zachodzi w niniejszej sprawie);

2) egzamin był przeprowadzony niezgodnie z przepisami ustawy, a ujawnione nieprawidłowości miały wpływ na jego wynik – i to właśnie było podstawą wydania orzeczeń administracyjnych w rozpoznawanej sprawie.

Z powołanych przepisów wynika jednoznacznie, że do kompetencji marszałka województwa należy sprawowanie nadzoru nad całością procesu ubiegania się o uzyskanie uprawnień do kierowania pojazdami silnikowymi, czego wyrazem jest możliwość unieważnienia egzaminu przeprowadzonego przez egzaminatora państwowego. Uprawnienia nadzorcze obejmują nie tylko czuwanie nad stroną organizacyjno-prawną, ale również nad rzetelnością czynności wykonywanych przez egzaminatora w zakresie sprawdzania wiedzy i umiejętności zdającego (zob. W. Kotowski, Ustawa o kierujących pojazdami. Komentarz, Lex el. 2022). Jak przyjmuje się w orzecznictwie, w uprawnieniach nadzorczych marszałka województwa mieści się prawo do weryfikacji prawidłowości wykonania egzaminu, w tym oceny konkretnego zadania egzaminacyjnego. Weryfikacja ta najczęściej odbywa się na gruncie oceny poprawności zastosowania w poszczególnych zadaniach egzaminacyjnych norm z zakresu ruchu drogowego i pozwala ocenić czy egzamin był przeprowadzony zgodnie z przepisami ustawy o kierujących pojazdami, a jeżeli nie, to czy ujawnione nieprawidłowości miały wpływ na jego wynik (por. wyrok NSA z 27 lutego 2020 r., I OSK 2025/18). Wykładnia art. 72 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 67 ust. 1 pkt 4 ustawy o kierujących pojazdami prowadzi do wniosku, że zakresem kontroli jest objęta nie tylko strona formalna samego egzaminu, ale również sposób jego przeprowadzenia oraz postawa i działania egzaminatora w jego trakcie. Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że organy prowadząc postępowanie nadzorcze posiadają umocowanie ustawowe do oceny przebiegu egzaminu państwowego na prawo jazdy. Innymi słowy rzecz ujmując, choć do uprawnień egzaminatora należy podejmowanie decyzji w sprawie egzaminu i jego wyniku, tym niemniej organy w ramach przysługujących kompetencji nadzorczych mają prawo do weryfikacji zasadności stanowiska egzaminatora celem stwierdzenia, czy egzamin przeprowadzono zgodnie z prawem (por. wyrok NSA z 27 kwietnia 2020 r., I OSK 3879/18).

W rozpoznawanej sprawie organy administracji obu instancji przyjęły, że egzamin został przeprowadzony w sposób niezgodny z przepisami ustawy o kierujących pojazdami, gdyż nie zaistniały wskazane przez egzaminatora przesłanki, o których mowa w art. 52 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami. [wyr. red.]

Stosownie do tego przepisu część praktyczna egzaminu może zostać zakończona przed wykonaniem wszystkich określonych zakresem egzaminu zadań, jedynie w przypadku gdy zachowanie osoby egzaminowanej zagraża bezpośrednio życiu lub zdrowiu uczestników ruchu drogowego.

Szczegółowe zasady przeprowadzania egzaminów praktycznych na prawo jazdy określone są w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 28 czerwca 2019 r. w sprawie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez egzaminatorów oraz wzorów dokumentów stosowanych w tych sprawach.

Stosownie do § 28 ust. 1 rozporządzenia z 28 czerwca 2019 r. osoba egzaminowana uzyskuje:

1) pozytywny wynik części praktycznej egzaminu państwowego, jeżeli poprawnie wykonała zadania, o których mowa w § 23 lub § 24;

2) negatywny wynik części praktycznej egzaminu państwowego, jeżeli:

a) dwukrotnie nieprawidłowo wykonała to samo zadanie egzaminacyjne,

b) zachodzą okoliczności, o których mowa w § 16 ust. 1 pkt 1, 3, 4 i 6.

Zgodnie z § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia z 28 czerwca 2019 r. egzaminator przerywa egzamin państwowy, jeżeli zaistniały przesłanki, o których mowa w art. 52 ust. 2 ustawy, w szczególności określone w tabeli nr 1 załącznika nr 2 do rozporządzenia.

W tabeli nr 1 załącznika nr 2 do rozporządzenia z 28 czerwca 2019 r. jako zachowanie osoby egzaminowanej zagrażające bezpośrednio życiu i zdrowiu uczestników ruchu drogowego skutkujące przerwaniem egzaminu państwowego pod poz. 4 pod wymieniono nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na oznakowanym przejściu.

Zgodnie z art. 13 ust. 1a ustawy Prawo o ruchu drogowym pieszy znajdujący się na przejściu dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem. Pieszy wchodzący na przejście dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem, z wyłączeniem tramwaju. Z tym rozwiązaniem koreluje art. 26 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym, który stanowi, że kierujący pojazdem, zbliżając się do przejścia dla pieszych, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność, zmniejszyć prędkość tak, aby nie narazić na niebezpieczeństwo pieszego znajdującego się na tym przejściu albo na nie wchodzącego i ustąpić pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na tym przejściu albo wchodzącemu na to przejście, z zastrzeżeniem ust. 1a. Ustąpienie pierwszeństwa zgodnie z art. 2 pkt 23 ustawy Prawo o ruchu drogowym, oznacza powstrzymanie się od ruchu, jeżeli ruch mógłby zmusić innego kierującego do zmiany kierunku lub pasa ruchu albo istotnej zmiany prędkości, a pieszego – do zatrzymania się, zwolnienia lub przyspieszenia kroku. Z kolei szczególna ostrożność to ostrożność polegająca na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu zachowania uczestnika ruchu do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze, w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie (art. 2 pkt 22 ustawy Prawo o ruchu drogowym).

W ocenie sądu istotne fakty w niniejszej sprawie zostały prawidłowo ustalone i rozważone w sposób niezbędny dla jej rozstrzygnięcia. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy z nagrania przebiegu egzaminu na prawo jazdy wynika, że powodem przerwania egzaminu i ogłoszenia wyniku negatywnego było według skarżącego zachowanie osoby zdającej polegające na nieustąpieniu pierwszeństwa pieszemu, który poruszał się najpierw wzdłuż jezdni po chodniku obok słupków betonowych oddzielających jezdnię od chodnika, a następnie tuż przed wjazdem przez skarżącą na przejście dla pieszych skręcił w stronę przejścia i zatrzymał się. Jak wynika z nagrania z przebiegu egzaminu, skarżąca zbliżając się do przejścia dla pieszych zmniejszyła prędkość. Było to przejście na progu zwalniającym, tzn. przejście wyniesione. Już sama konstrukcja tego rodzaju przejścia wymusza na kierujących pojazdami znaczne zmniejszenie prędkości. [wyr. red.]

Zdaniem sądu w sprawie istotny jest fakt, że osoba egzaminowana swoim zachowaniem nie stworzyła w tym wypadku sytuacji zagrażającej bezpośrednio życiu lub zdrowiu uczestników ruchu drogowego. Gdy już wjeżdżała na przejście dla pieszych, pieszy zatrzymał się na chodniku w takiej odległości od krawędzi jezdni i przejścia dla pieszych, że nie można uznać, że w tym momencie wchodził na przejście dla pieszych. W tym stanie faktyczny w momencie wjechania przez osobę egzaminowaną na przejście dla pieszych nie można zatem stwierdzić, że pieszy się na nim już znajdował lub na nie wchodził. [wyr. red.]

Zasadnie wskazał organ drugiej instancji w zaskarżonej decyzji, że samo zachowanie skarżącego wskazuje, że w momencie zdarzenia nie ocenił on zaistniałej sytuacji jako stwarzającej zagrożenie dla życia i zdrowia uczestników ruchu drogowego, gdyż nie zareagował i pozwolił osobie egzaminowanej na wjazd na przejście i jego przejechanie. Nie skorzystał z pedału hamulca i nie zatrzymał pojazdu. [wyr. red.]

Wymaga podkreślenia, że art. 52 ust. 2 u.k.p. stanowi podstawę przerwania części praktycznej egzaminu na prawo jazdy jedynie wtedy, gdy egzaminowany wykonuje zadania w ruchu drogowym w stopniu tak wadliwym, że wywołuje to skorelowane w czasie zagrożenie dla życia i zdrowia uczestników tego ruchu. W orzecznictwie wskazuje się, że chodzi tu więc wyłącznie o takie sytuacje, gdy nie można kontynuować części praktycznej egzaminu w ruchu drogowym bez narażania jego uczestników na szkody na zdrowiu. To zdarzenia, których interpretacja w świetle zebranych dowodów jest ewidentna. Weryfikacja zapisu przebiegu egzaminu nie pozwala na stwierdzenie, że taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie. [wyr. red.] Wskazane w rozporządzeniu z 28 czerwca 2019 r., tj. w tabeli nr 1 załącznika nr 2 sytuacje nie mogą być zatem rozpatrywane w oderwaniu od treści art. 52 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami. Co więcej, w orzecznictwie wskazuje się, że samo stwierdzenie, że zaszła jedna z sytuacji określonych w tabeli nie może skutkować mechaniczną oceną, że należało przerwać egzamin (por. wyrok WSA w Rzeszowie z 8 września 2021 r., II SA/Rz 971/21, wyrok WSA w Szczecinie z 22 kwietnia 2021 r., II SA/Sz 1110/20, wyrok WSA w Bydgoszczy z 11 października 2016 r., II SA/Bd 371/16). Luz decyzyjny egzaminatora nie sprowadza się do stosowania dowolnych kryteriów oceny. Ocena negatywna wykonania zadania egzaminacyjnego musi znaleźć uzasadnienie w niebudzącym wątpliwości, co do treści zawartej w nim normy, przepisie obowiązującego prawa (por. wyrok NSA z 23 stycznia 2020 r., I OSK 1753/18). [wyr. red.]

Należy odróżnić samo nieprawidłowe wykonania zadania egzaminacyjnego od stworzenia podczas jego wykonywania sytuacji zagrażającej bezpośrednio życiu lub zdrowiu uczestników ruchu drogowego, chociaż obie te sytuacje mogą wystąpić łącznie. Z powołanego wyżej § 28 ust. 1 pkt 2 lit. a rozporządzenia z 28 czerwca 2019 r. wynika, że osoba egzaminowana uzyskuje negatywny wynik części praktycznej egzaminu państwowego, jeżeli dwukrotnie nieprawidłowo wykonała to samo zadanie egzaminacyjne. Z akt sprawy, w tym z arkusza przebiegu części praktycznej egzaminu państwowego, nie wynika, aby osoba egzaminowana dwukrotnie nieprawidłowo wykonała to samo zadanie egzaminacyjne.

Mając na uwadze powyższe rozważania należy stwierdzić, że egzamin został przeprowadzony niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, ponieważ nie zaszły żadne przesłanki do zakwestionowania przez egzaminatora części praktycznej egzaminu wynikające z art. 52 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami, tj. zachowanie osoby egzaminowanej w tym wypadku nie zagrażało bezpośrednio zdrowiu i życiu uczestników ruchu. Posiadane przez skarżącego uprawnienia dyskrecjonalne, pozwalające na sprawdzenie umiejętności osób poddających się egzaminowi na prawo jazdy w zakresie zgodnego z przepisami, bezpiecznego, energooszczędnego, sprawnego i nieutrudniającego innym uczestnikom ruchu poruszania się, nie uprawniają do arbitralnego, niemożliwego do zakwestionowania stwierdzenia, czy osoba egzaminowana posiada, czy też nie posiada wymaganych kwalifikacji, niezbędnych do kierowania pojazdem mechanicznym. [wyr. red.] Zabezpieczeniem osób egzaminowanych przed takim rozstrzygnięciami, podejmowanym zazwyczaj w sytuacji dynamicznej, w której brak jest czasu na rozważną, spokojną ocenę sytuacji, jest właśnie postępowanie nadzorcze prowadzone przez uprawniony organ, który w oparciu o zarejestrowany przebieg egzaminu jest w stanie dokonać rzetelnej, spokojnej oceny zasadności stanowiska egzaminatora (por. wyrok WSA w Warszawie z 13 marca 2019 r., VII SA/Wa 1801/18; wyrok WSA w Poznaniu z 11 grudnia 2019 r., IV SA/Po 525/19).

W ocenie sądu – wbrew zarzutom skarg – organy dokonały wszechstronnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy i dokonały prawidłowej prawnomaterialnej oceny zebranego materiału dowodowego. Nie doszło, zdaniem sądu, do zarzucanego w skargach naruszenia przepisów postępowania, w tym art. 7, art. 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę nie stwierdził również innych naruszeń prawa, które mogłyby uzasadnić uchylenie zaskarżonej decyzji. Z przedstawionych wyżej względów sąd stwierdził, że w rozpoznawanej sprawie wystąpiła przesłanka unieważnienia części praktycznej egzaminu w oparciu o przepis art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami, gdyż został on przeprowadzony w sposób niezgodny z przepisami, a ujawnione nieprawidłowości miały wpływ na wynik egzaminu.

Z tych względów sąd oddalił skargę na podstawie art. 151 p.p.s.a.