Prezentujemy Czytelnikom fragment prawomocnego wyroku (Treść orzeczenia IV Ka 418/24 – Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu), dotyczącego potrącenia rowerzystki na przejeździe dla rowerów w warunkach ograniczonej widoczności. Sąd Okręgowy w Poznaniu uznał, że rowerzysta ma pierwszeństwo gdy znajduje się na przejeździe, nie zaś gdy nań wjeżdża lub zbliża się. Po szczegóły odsyłamy Państwa do poniższego linku, a dalej zajmiemy się drugą bardzo ważną częścią przedmiotowego wyroku.

Rowerzysta zbliżający się do przejazdu dla rowerów, wjeżdżający, a także wjeżdżający bezpośrednio przed jadący pojazd nie ma pierwszeństwa – wyrok SO w Poznaniu (IV Ka 418/24)

Sąd uznał bowiem, że aby zrozumieć ów problem prawny należy dokonać wykładni w miarę nowych przepisów (z 2021 r.) o pierwszeństwie pieszych, a następnie zestawić je z przepisami odnoszącymi się do pierwszeństwa rowerzystów na przejazdach dla rowerów.

Dodatkowo Sąd Okręgowy wskazał, że obowiązek zmniejszenia prędkości przed przejściem dla pieszych jest warunkowy i powstaje w chwili gdy pojawi się pieszy, który nabył pierwszeństwa, a nie taki który zbliża się do przejścia lub przed nim oczekuje.

Jest to bowiem ważne w punktu widzenia sprawy sądowej naszego redakcyjnego Kolegi – Przemysława Przybysza, który zainicjował ją celowo i został prawomocnie uznany winnym popełnienia wykroczenia, albowiem SO w Gdańsku podtrzymał ustalenia SR w Starogardzie Gdańskim, o czym napiszemy gdy pojawi się uzasadnienie.

Stanowisko Sądu

„Obowiązki kierującego zbliżającego się do przejścia dla pieszych i przejazdu dla rowerów określone zostały w następujących po sobie przepisach z art. 26 ust. 1 i 27 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym. W obu przypadkach kierujący ma obowiązek zachowania szczególnej ostrożności. Można mieć jednak wątpliwości, czy ustawodawca zapewnia de lege lata dostateczne bezpieczeństwo pieszym, a tym większe wątpliwości na tle dodatkowego zaskakującego osłabienia tej ochrony w stosunku do rowerzystów.”

„Zbliżając się do przejścia dla pieszych kierowca ma dodatkowo obowiązek zmniejszenia prędkości, ale tylko warunkowo, to jest wtedy, gdy jest to konieczne dla uniknięcia narażenia na niebezpieczeństwo pieszego znajdującego się już na tym przejściu albo na nie już wchodzącego. Oznacza to, iż kierujący zbliżając się do przejścia nie ma bezwarunkowego obowiązku zmniejszenia prędkości, kiedy pieszy jeszcze nie korzysta z pierwszeństwa ruchu.”

I odnośnie pieszych:

„Samo pierwszeństwo pieszego zostało zdefiniowane bardzo ubogo. Chodzi bowiem wyłącznie o sytuacje, kiedy znajduje się on już na przejściu bądź na nie wchodzi. W rzeczy samej chodzi zatem o zakazanie czegoś, co wydaje się wręcz trywialnie oczywiste i wynika z ogólnych zasad ruchu drogowego, to jest zakazanie najeżdżania na pieszych na przejściu dla pieszych. Samo wkraczanie pieszego na pasy w celu pozyskania pierwszeństwa ruchu też nie wydaje się fortunnym nieznacznym tylko poszerzeniem jego praw drogowych, skoro może wręcz prowokować, przy braku dalej idących uprawnień, do ofensywnego przekraczania krawędzi jezdni w celu wymuszenia zmiany sytuacji drogowej. Przedstawiony prawny stan rzeczy podważa zatem popularną opinię, jakoby samo zbliżanie się pieszego do przejścia dla pieszych czy też nawet oczekiwanie przy krawędzi jezdni na powstanie dogodnych warunków do pokonania przejścia rodziło po stronie kierowcy obowiązek wstrzymania ruchu pojazdu w celu udrożnienia ruchu pieszych.”

„W przypadku ruchu rowerzystów po przewidzianym dla nich przejeździe ich sytuacja prawna jest jeszcze bardziej niekorzystna, gdyż ustawodawca nie przewidział w analizowanym art. 27 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym nawet warunkowego obowiązku umniejszenia prędkości, a ponadto pierwszeństwo ruchu rowerzystów powiązał wyłącznie z ich obecnością na przejeździe, rezygnując ze zrównania tej sytuacji drogowej z sytuacją, kiedy rowerzysta wjeżdża na przejazd (w tym zakresie stanowisko Sądu I instancji wyrażone w pisemnych motywach wyroku na ich 17 stronie, ostatni akapit, jest błędne). Zubożenie ochrony drogowej rowerzystów w stosunku do pieszych w omawianym zakresie jest z aksjologicznego punktu widzenia trudne do zrozumienia, skoro to rowerzyści poruszają się szybciej, mają obiektywnie mniejsze możliwości nagłego zatrzymywania się, a potencjalne zagrożenia związane z ich szybszym przemieszczaniem się są większe, niż w przypadku pieszych. Konstatując taki prawny stan rzeczy Sąd Okręgowy tym bardziej musiał zdyskredytować popularne poglądy, jakoby rowerzyści zbliżając się do przejazdu dla rowerów korzystali z pierwszeństwa ruchu w stosunku do pojazdów będących w ruchu na jezdni i zbliżających się do strefy skrzyżowania dróg.”

Komentarz

Można przytoczyć fragment konkluzji z zacytowanego na wstępie artykułu. „Za dyskusyjny można jedynie uznać pogląd SO, że zbyt małe obecne rozszerzenie pierwszeństwa zarówno pieszych, a tym bardziej rowerzystów jest „niekorzystne”. Ze źródeł podawanych w części poniżej zacytowanych publikacji wynika, że nadmierne pierwszeństwo usypia ostrożność i powoduje dwukrotny wzrost wypadków oraz zgonów. Stąd coraz częściej, przejścia dla pieszych zastępowane są przejściami sugerowanymi, których wprowadzenie do Prd miało miejsce niejako po cichu – bez kampanii i medialnych dyskusji. Czyżby stanowiło reakcję ustawodawcy na coraz gorsze postępowanie pieszych zarówno podczas wchodzenia jak i przekraczania przejść dla pieszych, albo też kierujących? Ta druga opcja wydaje się mniej prawdopodobna, bo to na kierujących nakładane są bardzo wysokie grzywny, tak iż niektórzy zatrzymują się zapobiegawczo, gdy nie ma żadnego ryzyka przecięcia się torów ruchu pojazdu i pieszego, albo jest on jeszcze daleko od przejścia dla pieszych. Zaś w przypadku dwóch odrębnych przejść dla pieszych rozdzielonych wysepką, kierujący zbędnie zatrzymują się gdy pieszy wchodzi na sąsiednie przejście. Co do rowerzystów, to ich nieco późniejsze nabycie pierwszeństwa jest zasadne z uwagi na fakt, że generalnie poruszają się szybciej niż piesi, stąd większe utrudnienie powodują nierzadko występujące przeszkody ograniczające ich widoczność, np. krzewy, zaś w nocy brak widoczności przy problemie rozpoznania prędkości jednego małego źródła światła, a zatem pożądane jest aby postępowali bardziej zachowawczo i zmniejszali prędkość wjeżdżania na przejazdy dla rowerów. Postulat pierwszeństwa rowerzysty wjeżdżającego na przejazd dla rowerów miałby sens, gdyby rowerzysta był zobligowany zmniejszyć prędkość do tempa normalnego kroku pieszego.”

Literatura

1. Burtowy, M. (2023). Prawo o ruchu drogowym. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer. https://www.profinfo.pl/sklep/prawo-o-ruchu-drogowym-komentarz,422650.html (dostęp: 3.09.2023 r.).
2. Fundowicz, P. (2013). Bezpieczeństwo na drogach po wprowadzeniu ograniczenia prędkości do 50 km/h. Paragraf na Drodze, numer specjalny, 87-93.
3. Kotowski, W. (2021). Pierwszeństwu w ruchu drogowym musi towarzyszyć uprawnienie. Paragraf na Drodze, 2, 31-43.
4. Matejko, W. (2022). Nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu. Glosa do wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 26 maja 2022 r., sygn. akt VII W 135/22, Paragraf na Drodze, (4), 7-19.
5. Matejko, W. (2023). Pierwszeństwo pieszego na przejściu dla pieszych, Paragraf na Drodze, (3), 7-35.
6. Krzemień, P. (2021). Pierwszeństwo pieszego „wchodzącego” na przejście dla pieszych. Nowy przepis Prawa o ruchu drogowym w świetle procesu legislacyjnego, wystąpień posłów i senatorów oraz zasad opiniowania wypadków drogowych. Paragraf na Drodze, (3), 7-34. http://www.paragraf.ies.krakow.pl/wp-content/uploads/2021/12/PnD.2021.3.03.pdf
7. Krzemień, P. (2022). Fakultatywny obowiązek zmniejszenia prędkości przed przejściem dla pieszych w kontekście zakazu wchodzenia bezpośrednio przed jadący pojazd. Paragraf na Drodze. (1), 21-42. https://www.ejournals.eu/PnD/2022/1-2022/art/21922/
8. Krzemień, P. (2022). Znaczenie pojęcia „pieszy wchodzący” – głos polemiczny. Paragraf na Drodze, (4), 21-42. https://www.ejournals.eu/PnD/2022/4-2022/art/23115/
9. Krzemień, P. (2023). Pieszy „wchodzący” – zgodne wykładnie: prof. M. Matczaka, glosa mec. W. Matejko i wykład mec. T. Wolfowicza. Strefa BRD. https://strefabrd.pl/2023/04/30/pieszy-wchodzacy-krotka-wykladnia-prof-marcina-matczaka/
10. Krzemień, P. (2023). Wtargnięcie na jezdnię. Czym jest i jak mu zapobiegać? Strefa BRD. https://strefabrd.pl/2023/09/13/wtargniecie-na-jezdnie-czym-jest-i-jak-mu-zapobiegac/
11. Krzemień, P., Pawelec, K. J. (2023). Interpretacja prawa o ruchu drogowym przez biegłych i ekspertów. Paragraf na Drodze, (Numer Specjalny), 77-92. [Przedruk za zgodą redakcji PnD]. https://strefabrd.pl/2023/11/01/interpretacja-prawa-o-ruchu-drogowym-przez-bieglych-i-ekspertow/
12. Krzemień, P. (2024). Bezpieczeństwo na przejściu dla pieszych – polemika. Paragraf na Drodze, (1) 7-39. https://ejournals.eu/pliki_artykulu_czasopisma/pelny_tekst/018fc4a6-51a7-70e3-afa2-bb7011cfd868/pobierz
13. Krzemień, P. (2024). Czy zawsze trzeba zmniejszać prędkość przed przejściem dla pieszych? NIE – analiza literatury. Strefa BRD. https://strefabrd.pl/2024/06/16/czy-zawsze-trzeba-zmniejszac-predkosc-przed-przejsciem-dla-pieszych-nie-analiza-literatury
14. Kusio, E., Wawrzonek, T., Lewandowska, A. (2021). Sugerowane przejścia dla pieszych – stan wiedzy i aspekty praktyczne. Transport Miejski i Regionalny, 1, 5-19.
15. Frej, D., Jaśkiewicz, M., Krzemień, P. (2024). Drastyczny wzrost liczby osób korzystających z urządzeń elektronicznych na przejściach dla pieszych o ruchu kierowanym – nowe badania. Strefa BRD https://strefabrd.pl/2024/09/09/drastyczny-wzrost-liczby-osob-korzystajacych-z-urzadzen-elektronicznych-na-przejsciach-dla-pieszych-o-ruchu-kierowanym-nowe-badania/
16. Pieszy stojący nie jest „wchodzącym” – wyniki kontroli NIK – StrefaBRD
17. Pieszy zbliżający się i zatrzymujący się przed przejściem nie ma pierwszeństwa – wyrok WSA III SA/Łd 75/23 w Łodzi – StrefaBRD
18. Pieszy nie ma „bezwzględnego” pierwszeństwa na przejściu – prof. R. A. Stefański i in. – StrefaBRD
19. Ministerstwo Infrastruktury zaprzecza pierwszeństwu pieszego przed wejściem na przejście dla pieszych – StrefaBRD